کرم نرئیس

کرم نرئیس 

نرئیس از شاخه کرم های حلقوی و رده پرتاران می باشد. نزدیک خط جرز آب زندگی می کند.در طول سواحل فراوان هستند.  به طور عمده در آبزی پروری استفاده می شود، زیرا به آسانی در دسترس فروشندگان محلی قرار می گرفت و نقش مهمی به عنوان تحریک کننده رسیدگی گناد ها دارد و هم چنین در تخمریزی و هچری ها یک ماده غذایی مهم محسوب می شود. از آنجایی که این کرم در آبهای شور و لب شور زندگی می کند دارای انرژی بالایی می باشد و هم چنین به راحتی قابل هضم می باشد. 

نرئیس در پهنه های جزر و مدی (intertidal و subtidal)زندگی می کنند. این یک ویژگی مثبت برای این گونه به حساب می آید چراکه این گونه قادر است از دمایی در حدود صفر تا 40 درجه سانتیگراد و از شوری بسیار بالا تا شوری در حدود صفر را تحمل کند. این ویژگی به پرورش دهنده این امکان را می دهد تا با اطمینان بیشتری کار پرورش را شروع کند.

غذای غالب این گونه مواد دتریتوسی در سطح بستر و داخل بستر می باشد که با حفر نقب به آن دست پیدا می کند. گاهی اوقات رفتار فیلتر فیدری نیز در این موجود مشاهده شده است، به خصوص وقتی که مد اتفاق می افتد، این موجود از داخل بستر خارج شده و شروع به تغذیه از طریق فیلتر فیدری می کند. رفتار تغذیه ای از دتریتوس ها باعث شده تا مواد آلی از بستر دوباره وارد ستون آب بشوند و این یک فرایند مهم در چرخه مواد محسوب می شود.

محل زندگی

این کرم ها در روز زیر سنگها یا سوراخ موقتی مخفی می شوند ، در حالیکه فقط سرشان بیرون است و شب از پناهگاه بیرون  می آیند و روی شن می خزند و یا با تکان دادن بدن  یا حرکت کرمی شکل به اطراف شنا می کنند.برخی گونه ها در کف آب می خزند ویا در زیر صخره یا گیاهان پنهان می شوند. برخی دیگر در زیر سنگ یا شکاف های تشکیلات مرجانی یا درون صدفهای خالی زندگی می کنند. برخی درون ماسه یا گل را حفر می کنند و آنجا زندگی می کنند.

نوع تغذیه

کرم های نرئیس در بستر های حاوی مواد آلی فراوان توسعه فراوانی دارند. از مواد دتریتوسی، ضایعات ماهی، پلانکتون ها مخمر، کنجاله سویا ، کرم سفید تغذیه می کنند.برخی از آنها از لاروهای موجودات دیگر نیز تغذیه می کنند. برخی دیگر نیز همه چیزخوارند.

جهت تغذیه کرم نرئیس بهتر است از جلبک در زمان لاروی  و در زمان عبور اط مراحل لاروی از مخمر، کنجاله سویا و برگ های پوسیده استفاده نمود.

تاثیرات گونه در آبزی پروری

نرئیس به عنوان غذای میگو استفاده می شود. در زنجیره غذایی دریایی سهم بزرگی دارد زیرا ماهی ها و سخت پوستان و هیدروئیدها و جانوران دیگر از آن تغذیه می کنند و همچنین یکی از غذاهای مهم ماهیان خاویاری محسوب می شود.

تولید مثل کرم نرئیس

نرئیس ها معمولاٌ دو جنس درارند یعنی جنس نر از ماده جداست. در هنگام فصل تولید مثلی نرهای رسیده در بالای لوله های حفر شده در بستر می خزند تا ماده آماده برای تولید مثل پیدا کنند. در صورتی که حفره ای توسط ماده بالغ اشغال شده باشد، نر اسپرم خود را در بالای قسمت خارجی لوله هنگامی در تماس با جنس ماده هستند آزاد می کنند. سریع بعد از این عمل، فعالیت ماده ها افزایش پیدا می کند و دیگر ماده های اطراف تحت تأثیر آن قرار می گیرند. ماده با استفاده از خرطومی که در کار تغذیه از آن استفاده می کند شروع به حمل اسپرم به داخل حفره می کنند. ماده ها قبل از نر تخم های خود را آزاد می کنند و این کار را زمانی انجام می دهند که نر ها فرمومن های لازم را ترشح کند. آنها حرکات بالا و پایین در لوله ها انجام می دهند و باعث حرکت تهویه ای شدیدی می شود. ماده ها از تخم ها تا مدتی بعد از هچ محافظت می کنند.

نکاتی که درمورد تولید مثل این گونه مهم است عبارت است از تغییر رنگ این گونه در هنگام بلوغ می باشد. معمولاٌ این گونه در هنگام بلوغ از پرتقالی به سبز تغییر رنگ می دهد. و همچنین با برخی از آزمایشات مشخص شده هماهنگی تولید مثلی در این گونه بستگی بسیار زیادی به چرخه ماهیانه دارد، به عبارتی این گونه در هنگامی که ماه کامل است و یا ماه نو است بیشترین تخمریزی را انجام می دهد. این شاید به خاطر مکان زیست این موجود می باشد. چراکه در این زمان ها ما مد بیشینه را شاهد هستیم.

ما برای اینکه بتوانیم رفتار تولید مثلی این موجود را به طور کامل تحت نظر بگیریم، این گونه از طبیعت جمع آوری شد و در آزمایشگاه تحت کنترول کامل درآمد. فاکتور های محیطی طبق شرایط طبیعی قرار داده شد. یعنی دما، نور ماه و خورشید و .... با توجه به محیط تغییر یافت. برای شبیه سازی زمستان دما کاهش یافت و در حدود 6 درجه سانتیگراد حفظ شد. بعد از مدتی دما افزایش یافت و به حدود ˚c12 رسید. مشاهده شد که بعد از گذشت 13 هفته از شروع آزمایش (اکتبر) به بلوغ رسیدند و این از تغییر رنگ آنها مشخص شد. بعد از 4 هفته از بلوغ، یعنی زمانی که دما به ˚c12 رسید، نرئیس ها شروع به خارج کردن مواد تناسلی کردند.

 تولید لارو

تخم ها در کمتر از 10 روز هچ می شوند. لارو های تولید شده بنتیک بوده و برای تغذیه از موکوس سطح بدن مادر تغذیه می کنند. لارو ها معمولاٌ تا 14-10 روز بعد از هچ در داخل نقب ها باقی می مانند و هنگامی که به طول 10-8 سپتا (قطعه) رسیدند لانه را ترک می کنند. معمولاٌ ماده ها بعد از این مدت می میرند، به عبارت دیگر ماده در طول عمر خود فقط 1 بار تخمریزی می کنند. لارو ها پس از گذشت 68-60 روز به اندازه تجاری می رسند. در این زمان نرئیس طولی برابرcm  15-12 پیدا کرده است. بعد از گذشت حدود 90 روز این کرم ها به بلوغ می رسند و آماده جفت گیری می شوند.

فاکتورهای مهم برای پرورش نرئیس

1) درجه حرارت

بیشترین میزان تراکم در خرداد ماه که دمای آب حدود 21 می باشد. در زمستان با دمای 4-1 درجه هیچ گونه تولید مثلی انجام نمی شود و به همین دلیل لارو یا کرم جوان در بستر مشاهده نمی شود.

بهترین دما برای پرورش 17/5تا18/5 درجه سانتی گراد می باشد. اما رسیدگی جنسی در دمای پائین تر اتفاق می افتد.

2) شوری

برخی از گونه ها استنو هالین و برخی دیگر یوری هالین هستند و شوری های مختلف از آب شور تا لب شور دریا را می توانند تحمل کنند.گونه های یوری هالین شوری های مختلف از  5/0 تا 30ppt را می توانند تحمل کنند. بیشترین تجمع نرئیس در آبهای با شوری 5 تا 15  در هزار می باشد. این کرم نیز به خوبی می تواند آب شیرین را نیز تحمل کند. کرم ها در شوری 5 در هزار رشد بهتری نسبت به شوری های دیگر دارند و در پرورش کرم نرئیس بهتر است میزان شوری آب را به 5 در هزار برسانیم.

3) اکسیژن

چون اکسیژن فقط تا چند میلی متری از سطح رسوبات نفوذ می کند لذا موجوداتی که در رسوبات زندگی می کنند باید با میزان کم اکسیژن سازگاری داشته باشند.از طرف دیگر نرئیس قادر است هنگام کاهش  اکسیژن متابولیسم بدن خود را از شرایط هوازی به بی هوازی تغییر دهند.

4) بسترهای مختلف

پراکنش کفزیان از جمله کرم نرئیس دریای خزر به نوع بستر و عمق آن بستگی دارد. بسته به اندازه کرم های نرئیس عمق سوراخ های زیست آنها تغییر می کند به طوری که کرم های بزرگتراز 10 سانتی متر معمولا در عمق 10 تا 14 سانتی متر مشاهده می گردند. اما عمده فعالیت آنها در سوراخ های 3 تا 4 سانتی متر می باشد. همچنین کرم هایی که کوچک بوده و 3 سانتی متر طول دارند در 2تا 3 سانتی متری بالای بستر مشاهده می شوند. که عمده فعالیت آنها در سوراخ های 1تا 2 سانتی متر می باشد.

5) ph

یکی دیگر از فاکتورهای مهم در پرورش کرم نرئیس    ph  رسوب می باشد.رسوب هایی که دارای ph بیشتر از 5/7 باشند موجب کاهش رشد کرم ها شده و چنانچه کمتر از 7 باشد در مقایسه با ph قلیایی از رشد کمتری برخوردار خواهند بود.در نتیجه بالاترین رشد کرم می تواند در ph 5/7 تا8/7 و در ph های قلیایی تر نیز رشد کرم ها کاسته می شود.

پرورش کرم نرئیس

کرم نرئیس را به دو زریق پرورش می دهند.

1)در محیط های باز و یا همان استخرهای خاکی

2)در محیط های محصور

که به دلیل اینکه می توان در میط محصور تولی زیادی داشته باشیم معمولا از این روش بیشتر استفاده می کنند .

پرورش نرئیس در محیط محصور

به خاطر اهمیت تجاری و اقتصادی نرئیس، تلاش های زیادی در جهت تولید انبوه این موجود صورت گرفته است. برای تولید انبوه ما نیاز داریم تا مدت پرورش را کاهش دهیم و هم چنین هماوری را افزایش دهیم. ما نیاز به یک غذای مناسب برای پرورش هستیم که علاوه بر تأمین نیاز های نرئیس، از بازده ای خوبی هم برخوردار باشد. امروزه برای تولید انبوه این کرم از مخازن فایبرگلاس استفاده می شود. در بعضی مواقع از آکواریوم های شیشه ای نیز استفاده می کنند. برای ایجاد یک بستر مناسب از شنی با اندازه 500-250 میکرون استفاده می شود. ضخامت لایه شنی در کف بستر به میزانcm  15-10 می باشد. شوری آب مورد استفاده حدود ppm 17-15 می باشد. این کار را با رقیق آب دریا با آب شیرین صورت می گیرد. بهترین رنج دمایی که می توان برای پرورش استفاده کرد ˚c 20 می باشد. فتوپریود مناسب برای این گونه 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی می باشد. نوع غذای مورد استفاده برای این گونه Tetramin® می باشد. نرئیس FCR مناسبی دارد و با توجه به غذای مصرف شده مقداری برابر 6/1-3/1 را دارا می باشد.

اهمیت و مزایا نرئیس در آبزی پروری

    1) داشتن رشد سریع، نداشتن مرحله پلانکتونی در لاروهای تولید شده:

نداشتن مرحله پلانکتونی یک مزیت بسیار خوب است چراکه این نشان دهنده آسان بودن پرورش و هم چنین پایین بودن مرگ و میر در لارو ها می باشد.

2)زندگی در منطقه بین جزر و مدی

شرایط زندگی نرئیس در محیط طبیع نشان می دهد که این موجود قادر است دمایی بین ˚c 40-0 و میزان شوری از ppt 45 تا آب شیرین و هم چنین میزان بالای سولفید هیدروژن و کمبود اکسیژن را به مدت طولانی تحمل کند. این مقاومت به پرورش دهنده این اجازه می دهد تا با اطمینان خاطر به پرورش بپردازند.

3)طیف وسیع غذایی از باکتری تا دتریتوس

این نشان می دهد که نرئیس قادر است از غذاهای متنوعی از مدفوع ماهی تا انواع جیره های ماهی را مصرف کند. این نشان می دهد که نرئیس را می توان برای تصفیه پسماندهای آبزی پروری استفاده کرد یا به صورت توأم با ماهیان پرورشی به کاربرد.

4)به عنوان طعمه تجاری در صیدهای ورزشی و حرفه ای

از نرئیس در مقیاس وسیع به عنوان طعمه تجاری در صیدهای ورزشی و حرفه ای استفاده می شود. به همین خاطر ارزش اقتصادی بالایی دارد. به خاطر همین ارزش اقتصادی بالا میزان صید آنها از مصب ها و لاگون ها به شدت افزایش یافته است.

5)استفاده آن به عنوان یک مکمل غذایی در جیره مولدین می باشد که باعث تحریک گنادها و تحریک تخمریزی در آنها می شود.

مهمترین اهمیت نرئیس، مصرف آن به عنوان عاملی برای تحریک گنادها می باشد. علت این تحریک کنندگی وجود اسیدهای چرب با غیر اشباعیت بالا به خصوص EPA و DHA می باشد. این کرم به علت میزان بالای اسیدهای چرب -3ώ به کرم های اومگا معروف اند. به غیر از 2 اسید چرب بالا، شامل اسید اولئیک، اسید لینولئیک، اسید لینولنیک، آراشیدونیک اسید، اسید آسپارتیک به میزان بالایی هستند.

6)توانایی نرئیس در تجمع میزان نسبتاٌ بالایی از EPA و DHA در بافت های بدن

نرئیس ها قادراند از غذاهایی که میزان کمی اسید چرب غیر اشباع دارند، میزان بالایی از آنها را در خود ذخیره کنند. به طور مثال در آزمایشی که طراحی شد از 3 نوع غذا برای تغذیه این موجودات استفاده شد که شامل 1. غذای تجاری ماهی 2. مدفوع مارماهی 3. تغذیه در طبیعت. مشخص شد که این کرم ها قادراند میزان بالایی از اومگا 3 را با تغذیه از مدفوع مارماهی به دست آورند یعنی به اندازه نرئیس هایی که از غذای تجاری ماهی استفاده کرده بودند.

در این آزمایش هم چنین مشخص شد در طی فصول مختلف میزان اسیدهای چرب به خصوص اومگا 3ها تغییر می کند. در بهار و پاییز بیشترین مقدار و در زمستان و تابستان کمترین مقدار را داشتند. علت کاهش در زمستان، کاهش تغذیه می باشد و افزایش آن در بهار به علت تغذیه مجدد و وفور غذای در دسترس می باشد. در تابستان به علت تکامل گنادها این میزان در بافت ها کاهش می یابد و در پاییز این میزان دوباره افزایش می یابد.