روتیفر

روتیفر

روتیفرها شامل 3 رده، 120 جنس و حدود 2500 گونه هستند که در سراسر منابع آبی کره زمین پراکنش دارند  اما 90 درصد از آنها در محیط های آب شیرین یافت می شوند.
روتیفرها جز کوچکترین موجودات پر سلولی شناخته شده هستند و بندرت اندازه بدن آنها به 2 میلی متر می رسد. نرها کوچکتر از ماده ها هستند و نسبت به آنها کمتر توسعه یافته اند.
روتیفرها به دلیل رفتار پلانکتونی، شنای آهسته و عدم دفاع در مقابل شکارچی به طعمه های آسانی برای شکارچیان تبدیل شده اند.. 

معروفترین و معمولترین جنس روتیفرها که در آبزی پروری کاربرد دارد، Brachionus است.

بدن روتیفرها از 4 بخش اصلی تشکیل شده اند :
سر به همراه تاج (corona)
گردن - بدن وپا 

رشد: 

—        بدن همه گونه ها از تعداد مشخصی سلول تشکیل شده است که تا آخر عمرشان ثابت می ماند . به طور مثال گونه های مختلف جنس Brachionus تقریبا دارای 1000 سلول هستند ، رشد این جانوران با افزایش مقدار پلاسما صورت می گیرد نه با افزایش در تعداد سلولها.

—        اندام مغز از 12 سلول، معده به همین مقدار،سیستم دفع از 12یا بیشتر سلول تشکیل شده و آنها سیستم گردش خون ندارند.

طول عمر
 ماده ها در دمای 25 درجه سانتیگراد 6 تا 8 روز
 نرها در دمای 25 درجه سانتیگراد تقریبا 2 روز 

شرایط فیزیکوشیمیایی زیست روتیفرها

—        شوری : براساس جنس و گونه میزان تحمل متفاوت است، بطورمثال B.plicatilis در شوری 1 تا 97 ppt می تواند ادامه حیات دهد اما بهترین شوری 10 تا 20 ppt است.

—        دما : به طور معمول دما 20 تا 30 درجه سانتیگراد بهترین دماست.

—        PH : بین 6 تا 8

—        اکسیژن : حداقل 1.2 ppm

—        غذا : ریزجلبک( مثلا نانوکلرپسیس)، مخمر ، باکتری و ...

روتیفر ها برای تغذیه موجودات آبزی

—         گونه های یوری هالین مثل Brachionus rotundiformis, Brachionus plicatilis برای ماهیان آب شور

—        گونه های آب شیرین مثل Brachionus calyciflorus, Brachionus rubens برای ماهیان آب شیرین

—        در محیط های طبیعی روتیفرها در مصب ها قرار دارند و اینجا مکانی است که لاروهای موجودات زیادی بخشی از زندگی خود را در آن می گذرانند و از روتیفرها بعنوان منبع غذایی بهره می گیرند.   

ارزش غذایی روتیفرها

—        روتیفر تغذیه شده با نانوکلروپسیس از 75 درصد پروتئین، 22 درصد چربی و 3 خاکستر تشکیل شده اند در حالیکه روتیفرهای تغذیه شده با مخمر 71 درصد پروتئین، 17 درصد چربی و 12 خاکستر دارند.

—        قابلیت هضم روتیفرها 89 تا 94 درصد است(قابلیت هضم آرتمیا در کپور فقط 83  درصد و در قزل آلای رنگین کمان 89 درصد است).

—        استفاده از روتیفرهای تغذیه شده با مخمر، تلفات سنگین و ناگهانی در نوزادان به همراه دارد و علت این موضوع هم اسیدهای چرب غیر اشباع اندک در آنهاست.  

تغذیه روتیفرها

—        روتیفرهایی که غذای خود را با حرکت مژه های اطراف اندام قیفی شکل از آب به طرف حفره دهان می برند.

—        روتیفرهای گوشتخوار که مستقل شنا می کنند علاوه بر صید جلبک با حرکات مژه ها صورت می گیرد بوسیله آرواره های خود بطور فعال حیوانات کوچک را صید می کنند.

—        روتیفرهایی که اندام تاجی شکل آنها مژه هایی طویل و غیر متحرک دارد که اندامی جهت صید طعمه است.  

تولید مثل

—        اولین تولید مثل در حدود 18 ساعتگی

—        دفعات تولیدمثل در شرایط مناسب محیطی : 20 تا 25 مرتبه

—        روتیفرها بالاترین نرخ رشد جمعیت ثبت شده را در بین حیوانات دارند.

—        روتیفرها دو نوع تولید مثل دارند، در شرایط مساعد ماده ها (Amictic Female) تولید مثل بکرزایی (parthenogenesis) دارند، که تخمهای دیپلوئید (Amictic Egg) تولید می کنند و از این تخم ها، ماده های دیپلوئید بوجود می آیند.

—        با تغییر شرایط غذایی و شوری درصد میزان ماده زایی تغییر می کند و در نتیجه تعداد روتیفرهای نر تولیدی افزایش می یابد.

در شرایط نامساعد روتیفر تولید مثل جنسی دارند که با تولید جنس نر شروع می شود که هاپلوئید (n کروموزومی) هستند. وظیفه نر تنها جفت گیری با ماده هایی است که تخم n کروموزومی تولید می کنند و بعد از جفت گیری می میرند. نرها بسیار کوچکتر از ماده ها هستند و نوعاً بسیار سریع تر حرکت می کنند . آنها یک دستگاه هاضمه ابتدایی و یک بیضه کیسه مانند دارندکه شامل اسپرماتوزوئیدهای شناوراست.

روتیفر ها تولید تخم کمون هم می کنند. در B.plicatilis جائیکه تخمهای کمون خارج از بدن ماده شکل می گیرند ، آنها نیز بوسیله یک رشته نازک به بدن مادرشان متصل هستند تاانتهای شکل گیریشان و بعداً رها می شوند و به انتهای محیط پرورش، برکه یا لایه های دریاچه می روند. با این وجود تخمهای کمون B.rotundiformis که در ارگانیسمهای مادری رشد می کنند از آنها رها نمی شوند. آنها به همراه مرگ مادرشان به اعماق دریاچه ، برکه یا محیط پرورش می روند وفقط بعد از تجزیه بدن مادرشان سرانجام رها می شوند. تخمهای کمون برای دوره های طولانی زنده می مانند واز لایه های مربوط به 60 سال بعد از شکل گیریشان شکسته شده اند و جانوران از آنها بیرون آمده اند.

تولید انبوه (mass production)

— تولید انبوه می تواند به سه صورت زیر صورت گیرد :

— 1- کشت انبوه فقط با استفاده از جلبک

— 2- کشت انبوه فقط با استفاده از مخمر نانوایی

— 3- کشت انبوه با استفاده از جلبک و مخمر نانوایی تواما

— اغلب لازم می شود که از روش سوم برای اینکار استفاده شود.

بدون تردید ، ریزجلبک دریایی ( مثل Nannochloropsis ) بهترین رژیم غذایی برای روتیفرهاست و اگر به اندازه جلبک در دسترس باشد و از مدیریت مناسبی پیروی شود می توان محصول بسیار بالایی را برداشت کرد. متأسفانه در اغلب مکانها امکانپذیر نیست که همیشه جلبک شکوفا شده بطور مداوم روزانه در دسترس باشد لذا در اغلب جاها جلبک خالص تنها برای شروع کشت روتیفر داده می شود و یا برای غنی سازی روتیفر استفاده می شود.

— تولید انبوه روتیفر با استفاده از جلبک و مخمر می تواند به روشهای پرورش دسته ای–دوره ای (batch culture) ، پرورش نیمه مداوم (Semi-continuous culture) و همچنین به روش کشت مداوم (continuous culture) صورت گیرد.

پرورش دسته ای – دوره ای (batch culture)

— علی رغم بازدهی نه چندان بالا، روش پرورش دوره ای معمول ترین روش برای پرورش انبوه روتیفر می باشد که دلیل کاربرد وسیع این روش سادگی این روش می باشد. در این روش از تانکهای یک مترمکعبی ( یک تنی ) استفاده می شود.

— بدلیل کوتاه بودن زمان تولید نسل روتیفرها در تولید مثل غیر جنسی ، پرورش دهندگان ترجیح می دهند که آنها را مجبور به تولید مثل غیرجنسی بنمایند که این با تنظیم میزان غذا ، درجه حرارت آب ، شوری و هوادهی طی فرآیند پرورش صورت می گیرد.

— پارامترهای مؤثر روزانه عبارتند از : فراهم نمودن تراکم 10 میلیون سلول در میلی لیتر جلبک Nannochloropsis oculata برای روتیفرها ، تغذیه روتیفر با مخمر فشرده شده تازه به میزان 5/0 – 25/0 گرم به ازای یک میلیون روتیفر ، فراهم نمودن درجه حرارت 32 – 28 درجه سانتی گراد ( برای s-type ) و شوری آب ppt 25 .

مرحله اول :
دریک تانک 1000 لیتری ، 500 لیتر آب شور حاوی جلبک با تراکم 12 – 10 میلیون سلول در میلی لیتر آبگیری می شود
سپس با تراکم 150 – 100 عدد در میلی لیتر روتیفر به آن تلقیح می شود.
مرحله دوم :
تانک با آب حاوی جلبک با تراکم 12 – 10 میلیون سلول در میلی لیتر پر می شود
مرحله سوم :
روتیفرها برداشت می شود و پس از شمارش و تعیین تراکم جهت تغذیه لارو ماهیان استفاده می گردد .
تانکها تمیز شسته شده و برای کشت دوره بعدی آماده می شود.

برداشت روتیفر

ابتدا هوادهی تانک را قطع کرده و پس از 10 دقیقه با شیلنگ شروع به سیفون کردن تانک جهت برداشت روتیفر می کنیم. در حین برداشت بایستی دائما کیسه توری را از هوا خالی کرد تا روتیفر برداشتی در اثر ترکیدن کیسه از بین نرود. پس از برداشت, بایستی تراکم روتیفر محاسبه گردد تا میزان روتیفر تحویلی به بخش هچری مشخص گردد.

*چند نکته درباره برداشت روتیفر:

شیلنگ همیشه بایستی بالاتر از کف تانک باشدتا کیسه سریع پر از هوا نشود.

کیسه توری بایستی درون ظرف پر از آبی قرار داشته باشد تا روتیفرهای برداشتی در اثر کم آبی تلف نشوند.

در ابتدا بایستی کیسه توری را از هوا خالی کرد تا کیسه حالت بادکنکی پیدا نکند.

بقای پائین لاروهای روغن ماهیان در پرورش متراکم سبب شد که دانشمندان به این موضوع پی ببرند که استفاده از روتیفر در پرورش متراکم بجای copepod ها اثرات زیان آوری بر بقای ماهیان جوانcod دارد از همین رو سعی کردند که روتیفرهای مورد استفاده را غنی سازی کنند.