کرم خاکی

کرم‌های خاکی جانورانی هستند که دارای بدنی نرم می باشند. بدن آنها به بند هایی تقسیم شده است. آنها استخوان ندارند و معمولاً دراز و پوستی هستند. کرم‌ها از گوناگونی زیادی برخوردارند. آنها در زمین می خزند. کرم‌های خاکی در هر جایی یافت می‌شوند و طول آن‌ها معمولاً بیشتر از ۳ سانتیمتر است. آن‌ها بیشتر به رنگ صورت قهوه‌ای یا صورتی تیره هستند.کرم‌های خاکی روزانه به اندازه وزنشان خوراک می خورند و بیرون می‌دهند و این کودی بی همتا برای تقویت خاک می باشد. از سودمندیهای دیگر آنها این است که آنها با سوراخ کردن زمین آب و هوا را در زمین پخش می‌کنند واین برای رشد گیاهان بسیار سودمند است 

 مقدمه

در طبقه بندی جانوران که در آغار قرن 19 قرن انجام گرفت، تمام جانورانی که دارای بدنی دراز و فاقد ضمایم واضح بودند به کرمها موسوم شدند. این جانوران به علت داشتن یک انتهای قدامی یا سر که دارای اندامهای حسی است و به قصد برخورد و روبرو شدن با محیط به طرف جلو حرکت می‌کنند و یک انتهای خلفی یا دم ، با اسفنجها و مرجانها و شانه‌داران اختلاف و تمایز دارند. رده کمتاران ، رده‌ای از کرمها هستند که به صورت حلقوی هستند که در هر حلقه چندین تار دارند. کرمهای خاکی نمونه ای از این رده است. از کرمهای خاکی بزرگ لومبریکوس ترستریس نمونه جالبی است که ممکن است به درازای 30 سانتیمتر و به قطر 9 میلیمتر رشد کند.

مشخصات خارجی

بدن این کرم ، استوانه‌ای دراز و بطور واضح در دو انتها نازک و باریک است. سطح شکمی آن پهن و رنگ پریده‌تر از سطح پشتی است و سطح پشتی تیره است. سر مشخص و متمایزی در حیوان وجود ندارد. بدن یک کرم بالغ به 80 تا 100 قطعه حلقه‌ای شکل که بوسیله شیارهای عرض مجزا است، تقسیم شده است. دهان کرم در حلقه اول است و بوسیله یک قطعه گوشتی به نام پیش دهان آویزان می‌باشد. مخرج آن بیضی شکل و بطور عمودی در حلقه آخر قرار دارد. روی حلقه‌های 31 تا 37 برآمدگی غده‌ای واضحی به نام کمربند تناسلی دیده می‌شود. کمربند تناسلی ماده سازنده پیله را که محتوی تخم است ترشح می‌کند.

تارهای کرم خاکی

در هر حلقه به جز اولی و آخری ، 4 جفت تار موی مانند کوچک وجود دارد که در سطح شکمی و جانبی مختصر برجستگی پیدا کرده است. هر تار عبارت است از یک میله کیتینی نوک تیزی است که در یک کیسه اپیدرمی مخصوص واقع در درون دیواره بدن جای گرفته است. تار می‌تواند بوسیله عضلات منقبض کننده در هر جهت حرکت کرده، امتداد یابد و یا عقب کشیده شود و تارها در موقعی که کرم در سوراخش قرار دارد و یا روی زمین حرکت می‌کند مانند گیره یا میخ عمل می‌نماید.  

دیواره بدن

قسمت خارجی کرم از یک کوتیکول شفاف و نازک پوشیده شده است.کوتیکول دارای خطوط عرضی نازکی است که یک منظره قوس و قزحی مختصری ایجاد می‌کند. در کوتیکول سوراخهایی در روی بسیاری از سلولهای حسی اپیدرم موجود است. اپیدرم روی یک غشای قاعده‌ای قراردارد و زیر غشای قاعده‌ای لایه نازکی از عضلات حلقوی و لایه ضخیم‌تری از عضلات طولی وجود دارد. سطح داخلی دیواره بدن از صفاق مستور است. شکل جانور در نتیجه خاصیت کشش دیواره بدن روی اندامها و مایعات درونی حفظ می‌شود.  

دستگاه گوارش

این دستگاه از قسمتهای زیر تشکیل می‌شود:

• دهان که دنباله آن حفره دهانی است. (در حلقه‌های 3 - 1)
• حلق (در حلقه‌های 5 - 4) با غده‌های مخصوص چرب و نرم کردن و الیاف عضلانی در دیواره‌های خارجی آن.
• مری باریک و مستقیم (در حلقه‌های 14 - 6) که بوسیله سه جفت غده‌های آهکی از پهلو اتصال دارد.
• یک چینه‌دان بزرگ با دیواره نازک که در حقیقت یک پیشخانه برای ذخیره می‌باشد.
• سنگدان (در حلقه‌های 18 - 17) با دیواره‌های عضلانی ضخیم و محکم که در داخل از کوتیکول مفروش است.
• روده که تا مخرج امتداد دارد.

دستگاه گردش خون

خون در تمام قسمتهای بدن کرم جاری است و یک سیستم رگهای خونی بسته با مویرگها وجود دارد. پنج رگ اصلی ممتد در طول بدن و پنج جفت قلب در حلقه‌های 11 - 7 دیده می‌شود. از حلقه 12 به طرف عقب ، هر حلقه دارای رگهای بند بند زوج است که رگهای طولی را به اندامهای گوناگون مربوط می‌سازد.

دستگاه تنفس

دستگاه تنفسی منظم در این کرمها موجود نیست. خون جاری اکسیژن را در مویرگهای نزدیک کوتیکول مرطوب در دیواره بدن ، دریافت کرده و CO₂ پس می‌دهد. اکسیژن با هموگلوبین در پلاسما ترکیب شده به بافتهای مختلف حمل می‌شود.

دستگاه عصبی

در بالای حلق (حلقه 3) یک جفت گانگلیونهای مغزی با مغز وجود دارد. دو رابط از پیرامون حلق به گانگلیونهای زیر مری دو قطعه‌ای کشیده می‌شود، به نام حلقه دور مری و از گانگلیونهای زیر مری طناب عصبی شکمی در طول کف حفره عمومی بدن تا حلقه مخرجی امتداد می‌یابد. چندین عصب نیز به پیش دهان و ناحیه دهانی متصل می‌گردد. طناب عصبی شکمی در هر حلقه دارای یک عقده بزرگ است و 3 جفت عصب جانبی از آن خارج می‌شود. طناب و عقده‌ها به صورت ساختمانهای جفت بوجود می‌آید، رشته اعصاب جانبی به عضلات ، سلولهای اپیدرمی ، نفریدیها ، کیسه‌های تار و سایر اندامها عصب می‌دهد.

دستگاه تولید مثل

کرم خاکی تک جنسی است و در هر کرم اندامهای جنسی نر و ماده در قسمت شکمی جای دارد. کرمهای خاکی در بیشتر سال ، تولید مثل می‌کنند، ولی حداکثر فعالیت تکثیری آنها در هوای گرم و مرطوب است. جفتگیری در شب صورت گرفته. دو کرم خود را از سوراخ بیرون کشیده، سطح شکمی قدامی‌شان را نزدیک هم می‌آورند، بطوری که انتهای قدامی‌شان در دو جفت مخالف هم قرار دارد. در هر کرم یک جفت شیار اسپرمی تشکیل می‌شود که در طول آنها توده‌های اسپرم به منظور دخول در جایگاه اسپرمی دیگری عبور می‌کند. پس از این عمل ، کرمها از هم جدا می‌شوند. بنابراین عمل لقاح دو جانبه و متقابل است.

رابطه کرم خاکی با انسان

کرمهای خاکی به عنوان طعمه در ماهیگیری مصرف عملی دارند. اثرات طویل‌المدت کرمهای خاکی در طبیعت جنبه‌های عملی مشخصی دارد. از آنجا که خاک را سوراخ می‌کنند اثرات قابل توجهی در حاصلخیزی خاک دارند.  

نحوه ازمایش تشریح کرم خاکی:

وسایل مورد نیاز :

سنجاق ته گرد – تشک آزمایش – قچی نوک تیز – سوند سوراخ دار – پنس

نحوه آزمایش :

ابتدا کرم خاکی را طوری بخوابانیم که سطح شکمی بطرف پائین و سر بطرف بالا باشد معمولا ناحیه سر کوچک تر از ناحیه دیگر است

جانور  را در وسط تشک بوسیله سنجاق از ناحیه بارکش بالا و پایین کاملا به حال کشیده  ثابت می نمائیم بعد از قسمت پایین یک سوراخ کوچک در پوست جانور ایجاد کرده و سوند را وارد همان سوراخ می نمائیم  و پوست را به طور طولی پاره می نمائیم و بعد به وسیله سنجاقی پوست جانور را در تشتک  سنجاق کرده وبعد حدود نیم سانتیمتر در تشتک آب میریزیم  چون جانور بهتر در داخل آب  تشریح می شود

1- ابتدا دستگاه گوارش جانور مورد مطالعه قرار می گیرد و بعد دهان و مخرج ختم می شود شامل 11 جفت کیسه هر کدامشان سکو نامیده می شود

2- مطالعه دستگاه تناسلی :

شامل 9 جفت بیضه و از هر بیضه یک کانال خارج شده و این کانالها بوسیله کانالهایی طولی به هم متصلند و در بالا به همدیگر  پیچیده و اپیدیدم را تشکیل می دهند

دستگاه جنسی ماده شامل یک جفت تخمدان کوچک از هر کدام تخمدان یک کانال خارج  شده و این کانالها  بوسیله کانالهای طولی  به هم متصلند  و در بالا به همدیگر پیچیده و اپیدیدم را تشکیل می دهند

دستگاه جنسی ماده  شامل  یک جفت تخمدان کوچک از هر کدام تخمدان یک کانال خارج  می شود

دستگاه عصبی : تشکیل یافته  از یک جفت گره مرکزی  که توسط  دو رشته به همدیگر مرتبط شده اند یکی از رشته ها از بالای حلق عبور کرده و دیگری  از زیر حلق عبور می نماید  و یک حلقه عصبی  دور حلقی  به وجود می اورد و از این حلقه دو رشته عصبی  طولی و تعدادی گره عصبی  همراه با رشته های  جانبی  خارج می شود  دستگاه  ترشحی :

شامل 71جفت  نفریدی  است و در بندهایی که  بیضه ها وجود دارند  نفریدیها  به بیضه ها

متصلند

عکسهای تشریح کرم خاکی به ترتیب مراحل:

اهداف پرورش کرم خاکی :

۱ – تولید کودآلی.

۲- اصلاح ساختمان و بهبود حاصلخیزی خاک.

۳- جلوگیری از آلودگی منابع پایه.

۴ – حفظ محیط‌زیست.

۵- تولید محصول سالم.

۶- افزایش و پایداری تولید محصولات کشاورزی.

۷- تولید مکمل غذایی جهت خوراک دام و آبزیان.

۸- استفاده بهینه از زباله­های حیوانی و تبدیل آنها به کود آلی.

۹- استفاده بهینه از زباله­های خانگی و تبدیل آنها به کود آلی.

 موارد کاربردکرم خاکی:

الف – توسعه خاکهای زراعی، تجدید خاک و افزایش حاصلخیزی آن، تهویه و زهکشی خاک، تجزیه و قابل جذب کردن مواد آلی گیاهی و اصلاح ساختمان فیزیکی خاک:

 کرم خاکی های خاکی مهمترین گونه جانوری موجود در خاک هستند که موجب اصلاح ساختمان فیزیکی خاک می‌شوند. مواد لعابی که از بدن کرم خاکی ها خارج می‌شود حاوی نیتروژن است و به علت چسبناک بودن باعث پیوند ذرات خاک و تشکیل خاکدانه می‌گردد.

 کرم خاکی ها با ایجاد دالانهایی به قطر ۱ تا ۱۰ میلیمتر تراکم خاک را کاهش می‌دهند. بطوری که در خاکهایی که فعالیت کرم خاکی های خاکی مشهود باشد خلل و فرج خاک ۸ الی ۳۰ درصد بیشتر از خاکهای فاقد این جانداران است. همچنین سرعت نفوذ آب بین ۲ تا ۱۰ برابر بیشتر و ظرفیت نگهداری آب در خاک نیز افزایش می‌یابد.

ب- تولید کرم پوسال (ورمی کمپوست) و استفاده از بافت بدن کرم خاکی ها برای تغذیه طیور و آبزیان:

هر هزار نخ کرم قادر است در یک روز ۵۰۰ گرم ماده آلی را تبدیل به کرم پوسال (ورمی کمپوست) نماید.

 در حین تولید کرم پوسال (ورمی کمپوست) افزایش جمعیت کرم خاکی ها را هم خواهیم داشت، جمعیت کرم خاکی ها در عرض ۲ تا ۴ ماه دو برابر می‌شود در صورت وجود شرایط مناسب و فضای کافی در مدت ۶ ماه دو کرم با سن ۶ هفته می‌توانند تعداد ۲۰۰۰ کرم جدید تولید کنند. سرعت تکثیر کرم خاکی های خاکی بیش از خرگوشهاست حدود ۵ کیلوگرم کرم پس از گذشت دو سال به دو تن افزایش پیدا می‌کند.

کرم خاکی ها را می‌توان به واحدهای متقاضی تولید کود فروخت. همچنین لاشه بدن کرم خاکی های مسن را می‌توان با روشهای مناسب خشک و تبدبل به پودر خشک کرد و بعنوان بخشی از جیره غذایی طیور و آبزیان مورد استفاده قرار داد (این پودر حاوی پروتئین بالایی می‌باشد).

بر اساس تحقیقات انجام شده در موسسه پرورش آبزیان استرلینگ اسکاتلند، کرم خاکی های خاکی یکی از غذاهای مناسب و مفید جهت تغذیه انواع ماهیان قزل آلا می‌باشد و ارزش غذایی و پروتئینی آن از غذاهای دستی مورد استفاده کنونی بیشتر می‌باشد.

بر اساس تحقیقات محققین کره جنوبی ارزش بیولوژیکی و اقتصادی پروتئین کرم خاکی های خاکی در جیره غذایی طیور بیشتر از پودر ماهی و کازئین شیر می‌باشد.

 محققین دانشگاه نیویورک در مطالعات خود به این نتیجه رسیده‌اند که کرم خاکی ها ی خاکی بهترین موجودات جهت تبدیل مواد زائد به مواد پروتئینی می‌باشند.

ج- حفظ محیط‌زیست و حاصلخیزی خاک و قابل جذب شدن مواد آلی خاک:

 کرم پوسال (ورمی کمپوست) در کشاورزی ارگانیک و کشتهای گلخانه‌ای پاکترین و مناسب‌ترین بستر بوده و سبب باردهی بیشتر محصولات کشاورزی خواهد گردید. اضافه بر آن این تولید از ارزش زیست محیطی بالایی برخوردار است و کود تولیدی به علت مناسب بودن نسبت کربن به ازت ( C/N=15 ) فاقد بوی نامطبوع و فعالیت حشرات مزاحم می‌باشد. معمولا هر ۲ کیلوگرم کرم خاکی می‌تواند یک کیلوگرم زباله آلی را در طول ۲۴ ساعت بازیافت نماید.

کرم خاکی ها می‌توانند اکسیژن را از هوا جذب کرده و آن را برای جامعه گیاهی موجود درون روده خود تامین نمایند؛ بنابراین موجب بروز فرآیندهای هوازی گوناگونی در تثبیت زباله و از بین بردن عوامل بیماری‌زای خاک می‌شوند همچنین با مصرف و هضم میکروارگانیزمهای بیماری‌زای گیاهی و در نهایت آزاد کردن عناصر غذایی موجود در این میکروارگانیزم‌ها به تغذیه گیاه کمک می‌نمایند. 

کرم خاکی ها باعث افزایش فعالیت آنزیمی خاک شده و معدنی شدن عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را تسریع می‌نمایند. کرم خاکی های خاکی آنزیمهای گوناگونی از قبیل پروتئاز، لیپاز، آمیلاز، سلولاز، لیگناز و کیتیناز تولید می‌کنند. این آنزیمها در محیطی که PH آن ثابت باشد عمل می‌کنند. در سر تا سر روده کرم، میزان PH تنها بین ۳/۶ و ۳/۷ تغییر می‌کند بنابراین کرم خاکی های خاکی قادرند که کمپلکس‌های زیست پلیمری را که تجزیه آنها از طرق دیگر دشوار است به راحتی تجزیه زیستی نمایند. یکی دیگر از فعالیت‌های بیولوژیک کرم خاکی ها افزایش میزان باکتری‌های مفید خاک بوده که بطور طبیعی جزء فلور روده آنها می‌باشند بدین ترتیب کرم خاکی های خاکی مدیران ایده آلی برای تولید و پرورش باکتری‌های هوازی مفید از دسته ازتوباکترها هستند که ازت را تثبیت و فسفر را برای گیاه قابل دسترس می‌سازند. کرم خاکی های خاکی با تامین شرایط ایده آلی از غذا، رطوبت و هوا برای باکتری‌های تثبیت کننده ازت، نیتروژن را افزایش می‌دهند؛ بنابراین گیاهان می‌توانند بدون استفاده از هر گونه افزودنی مصنوعی نیتروژن به بار بنشینند، این ماده ظرفیت آمیلاز را در برنج، محتوای روغن را در دانه‌های روغنی و میزان پروتئین را در ذرت افزایش می‌دهد. با افزایش توانایی کرم خاکی های خاکی در تولید فسفاتازها نیاز نسبتا کمی از فسفر نیز مرتفع می‌شود. کرم پوسال (ورمی کمپوست) حاوی ۵ برابر نیتروژن، هفت برابر فسفر، یازده برابر پتاسیم و دو برابر منیزیم و کلسیم بیشتر از کود دامی است. بعلاوه شکل این عناصر بگونه‌ای است که به آسانی توسط گیاه جذب می‌شوند. تولید هورمونهای تحریک‌کننده رشد گیاهان (اکسین و سیتوکینین) و ترشح ویتامینهای گروه B و D در خاک از دیگر فعالیتهای زیستی کرم خاکی ها می‌باشد. از آنجا که نور خورشید میزان نیتروژن را در کمپوست کاهش می‌دهد بنابراین نباید آن را در معرض نور قرار داد. مواردی از تحقیقات انجام شده: بررسی انجام شده در ایستگاه تحقیقاتی روتامستد انگلیس نشان داد که کرم خاکی های خاکی می‌توانند بقایای آلی را به مواد پیت مانند غنی از عناصر غذایی قابل استفاده با ظرفیت نگهداری بالای آب تبدیل کنند که این مواد پیت مانند، توان قابل توجهی بعنوان محیط رشد گیاه در کشاورزی و باغبانی دارند. طبق گزارش‌های موجود از نظر عوامل شیمیایی فضولات کرم خاکی ها دارای مقادیر بیشتری از مواد آلی و عناصر بازی قابل تبادل شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر و منگنز قابل استفاده گیاه نسبت به خاک اطراف است. نتایج حاصل از اندازه‌گیری عناصر فوق در ۶ نوع خاک در کشور نیجریه در جدول (۲) آورده شده است. جدول ( ۲) مقایسه میانگین میزان عناصر غذایی شش نوع خاک با کرم پوسال (ورمی کمپوست) در کشور نیجریه شاخص مورد مقایسهخاکفضولات کرم خاکی ظرفیت تبادل کاتیونی (سانتی مول /kg )5/3138 کلسیم قابل تبادل (سانتی مول /kg )29/8 پتاسیم قابل تبادل (سانتی مول /kg )2/06/0 فسفر محلول (ppm )1/68/17 ازت کل (درصد)۱۲/۰۳۳/۰ جیابال و کوپیو سوامی (۲۰۰۱ ) در تحقیقات خود نشان دادند که کاربرد کرم پوسال (ورمی کمپوست) در مقایسه با کود FYM معادل ۱۰ درصد جذب بیشتر نیتروژن توسط گیاه برنج را باعث گردید. استفاده از کرم پوسال (ورمی کمپوست) در کشت لوبیا موجب افزایش جذب نیتروژن توسط گیاه به میزان ۱۳ درصد بیشتر از جذب ازت توسط گیاه از خاک معمولی است همچنین کرم پوسال (ورمی کمپوست) جذب فسفر و پتاسیم را توسط گیاه افزایش داداه است. مورتنو و همکاران (۱۹۹۷ ) افزایش در نیتروژن، پتاسیم و فسفر شبدر علوفه‌ای را با مصرف کرم پوسال (ورمی کمپوست) زباله شهری گزارش کرده‌اند. چرخه زندگی و تولید مثل کرم خاکی های خاکی: کرم خاکی های خاکی دارای بدنی کشیده و استوانه‌ای شکل بوده که سر آنها نوک تیز و کمی تخت می‌باشد. حلقه‌های موجود در بدن کرم عمل حرکت و چرخش کرم را آسان می‌نماید. بدن کرم خاکی ها فاقد اسکلت بوده و زائده‌های موجود بر روی آن عمل جلو و عقب رفتن و خزیدن کرم را تسهیل می‌نماید. ۲۷۰۰ تا ۳۲۰۰ گونه کرم خاکی وجود دارد که مناسب‌ترین گونه برای تولید کمپوست Eisenia Foetida می‌باشد، که به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و کوچکتر از کرم خاکی های خاکی معمولی است. این کرم خاکی ها دارای پوست بسیار ظریف و حساسی می‌باشند که از طریق روزنه‌های آن تنفس می‌کنند لذا از نور آفتاب و بارندگی که موجب خشکی پوست یا خفگی آنها می‌شود گریزان بوده و باید آنها را از این دو عامل حفظ نمود. حدود ۸۵ درصد از وزن کرم خاکی های خاکی را آب تشکیل می‌دهد. عمل جذب و دفع آب از طریق دیواره بدن کرم انجام می‌گیرد. کرم خاکی ها جانورانی خون سرد و دارای پنج قلب می‌باشند که در صورت دو نیم شدن نمی‌میرند و سعی در ترمیم و بازسازی قسمت از دست رفته خود می‌نمایند. فاصله بین دو نسل (از تخم تا تخم) در شرایط نرمال حدود سه ماه و عمرکرم خاکی ها بین یک تا دو سال متغیر است. زمان لازم برای بلوغ کرم خاکی ها ۶۰ تا ۹۰ روز است و جمعیت کرم خاکی ها در عرض ۲ تا ۴ ماه دو برابر می‌شود. وزن هر کرم ۵/۰ تا ۱ گرم و در هر کیلوگرم کرم حدود ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ نخ کرم وجود دارد. کرم خاکی های خاکی جانوری دو جنسی (هرمافرودیت) می‌باشند یعنی اندام‌های نر و مادگی را تواما ً دارا هستند که در ناحیه شکم قرار گرفته‌اند اما برای انجام جفتگیری به یک کرم دیگر نیاز دارند. کرم خاکی های قرمز پس از گذشت ۲ تا ۳ ماه به بلوغ جنسی رسیده و آماده تولید مثل می‌شوند. کرم خاکی های خاکی در اکثر ماههای سال می‌توانند تولید مثل کنند و مخصوصا در ماههایی که رطوبت هوا زیادتر است افزایش می‌یابد. ده روز بعد از جفتگیری کرم آماده تخمگذاری در خاک است که انتهای هر دو کرم مسدود شده و یک پیله (کوکون) شبیه لیمو تشکیل می‌شود، کیسه‌های تخم یا کوکون‌ها به رنگ زرد کهربایی بوده و در داخل آن حدود ۳ تا ۷ نوزاد لارو وجود دارد؛ و تقریبا پس از سه هفته دو نوزاد کرم یا بیشتر از انتهای پیله خارج می‌شود. یک کرم بالغ تحت شرایط مطلوب قادر است که هر هفت تا ده روز یک پیله تولید کند. گونه آیزینیا فوتیدا در عرض ۳ تا ۵ روز می‌تواند تعداد ۲ تا ۱۰ عدد پیله بوجود آورد اما اغلب فقط ۱ یا ۲ کرم در هر پیله بوجود آمده و باقی می‌ماند، مقاومت کوکونها در برابر خشکی و هوای بیش از اندازه سرد یا گرم بسیار بیشتر از مقاومت خود کرم است و به هنگام مساعد شدن شرایط است که نوزاد کرم از کوکون خارج می‌شود. همزمان با رشد نوزاد کرم، رنگ آنها نیز تغییر می‌کند، از زرد کم رنگ به سفید و قهوه‌ای مایل به قرمز در می‌آیند که با استفاده از یک ذره بین حتی می‌توان رگ خونی قرمز شفاف کرم را دید. خون کرم بطور شگفت‌انگیزی شبیه به خون انسان دارای هموگلوبین سرشار از آهن بوده و درست با همان عملکرد وظیفه انتقال اکسیژن را بر عهده دارد. شرایط محیطی مطلوب برای تولید کرم پوسال (ورمی کمپوست): کرم پوسال (ورمی کمپوست) می‌تواند در تمام طول سال تهیه شود، در تابستان در فضای باز و در زمستان در محیط بسته صورت می‌گیرد و بهترین شرایط برای تولید کرم پوسال (ورمی کمپوست) به شرح زیر است: ۱- رطوبت ۶۰ تا ۷۰ درصد. ۲- دما ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد (سلسیوس). ۳ – اسیدیته (ph) حدود ۶ تا ۷٫ رطوبت: میزان رطوبت بستر باید در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد و رطوبت بالاتر و پایین‌تر از میزان فوق، فعالیت کرم خاکی ها را کاهش می‌دهد. بستر کرم خاکی ها باید مرطوب نگه داشته شود اما خیس نشود. اجازه ندهید که بارش باران به داخل بستر نفوذ کند. زیرا ممکن است باعث غرق شدن کرم خاکی ها شود. در اماکن روباز نیز ممکن است به سایبان یا پوششی از برگها نیاز باشد تا بتوان بستر را از خشک شدن در هوای گرم تابستان حفظ نمود. دما: کرم خاکی ها در دمای ۵ تا ۴۸ درجه سانتیگراد قادر به زندگی هستند. اما سرعت تولید و تبدیل ضایعات به کرم پوسال (ورمی کمپوست) در دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد بهتر انجام می‌پذیرد. برای ایزینیا فوتیدا مناسب‌ترین محدوده دما بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد است. با ایجاد سایه‌بان می‌توان دمای تل کرم پوسال (ورمی کمپوست) را بطور آشکاری کاهش داد. توجه به این نکته مهم است که در صورت وجود رطوبت کافی در درون بسترهایی که زیر سایبان است دمای میانگین بستر در همه جای آن بین ۵ تا ۱۰ درجه پایین‌تر از هوای اطراف آن خواهد بود که در پاره‌ای اوقات باید بسیار به این مسئله توجه شود. اسیدیته (ph ): کرم خاکی های خاکی قادر به زندگی در ph حدود ۲/۴ (اسیدی) تا ph 8 (قلیایی) و یا بیشتر می‌باشند. اگرچه برای تولید تجاری بهتر است که ph بستر‌ها را حدود ۷ (خنثی) نگهداشت. سطوح ph خاک بستر را بطور مرتب می‌توان با کاغذ لیتموس (تورنسل) و کیت ph بررسی کرد. معمولا آهک و یا کربنات کلسیم را در جهت اصلاح اسیدیته خاک و تنظیم ph به مواد بستر اضافه می‌کنند.همچنین غلظت بالای نمک تشکیل کوکون و وزن بدن کرم خاکی ها را کاهش می‌دهد؛ بنابراین پس از سپری شدن یک دوره کمپوست، مواد بستر باید در جهت از بین بردن نمکهای اضافی شسته شوند. پس از این مرحله مواد در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری بستر قرار خواهند گرفت. آب دهی و شستشو در جهت حذف نمک‌ها، بوسیله غرقاب کردن برای مدت ۵ روز صورت می‌گیرد. این عمل با زیر و رو کردن مواد بستر در روز سوم بهتر انجام می‌شود. پس از مرحله آبدهی و شستشو رطوبت مواد بستر باید در حد مناسب نگه داشته شود.

منابع: 

www.iranvermicompost.com 

www.razi-veterinary.blogfa.com